پرونده ای برای یک تمدن آسمانی
چند سال قبل دوستی ، کتابی به نگارنده معرفی کرده به نام The Future Of Political Islam (آینده اسلام سیاسی) تالیف نویسنده و محقق معروف آمریکایی، گراهام فولر. در این کتاب که در سال 2003 توسط انتشارات مک میلان در آمریکا به چاپ رسیده بود، ابعاد مختلف گرایشات سیاسی اسلام گرایان و عملکرد آنها خصوصا در دو سه دهه اخیر در نقاط ملتهب جهان (از نقطه نظر غربی ها) مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. اما آنچه بیشتر از متن این اثر (که البته غرض ورزی های معمول نویسندگان غربی را در خود دارد) برایم جالب بود، نقل قولی بود که گراهام فولر در مقدمه کتاب از یک دانشمند یهودی به نام مارتین کریمر آورده بود . آن نقل قول چنین بود:
"...در سال 1000 میلادی، خاورمیانه، اساس دنیای متمدن بود. کسی اگر زبان عربی نمی دانست، نمی توانست ادعا کند که آموزش کاملی دیده است. یک امپراتوری اسلامی از طریق فتح و غلبه از 4 قرن پیشتر، بذرهای یک تمدن اسلامی را کاشته و آبیاری کرده بود و این تمدن توسط اراده آزاد خلاقیت های مادی و شجاعت های معنوی حمایت و پشتیبانی می شد. تردیدی وجود ندارد که سلسله های اسلامی، قوی ترین سیاست و اقتصاد و نظامی گری روز را به نمایش گذراده بودند. این تمدن شهری فوق العاده، هوش و نبوغ و استعداد انسان ها را به خوبی پرورش داد. به نظرم اگر در آن سالها یعنی سال 1000 میلادی ، جایزه نوبل وجود داشت ، تقریبا همه جوایز آن ، به مسلمانان اختصاص می یافت ..."
اگرچه سالها بود که به دلائل مختلف، از جمله مستندهای مختلفی که می ساختم با مقوله تمدن اسلامی درگیری فکری داشتم ولی با خواندن این مطلب از سوی یک دانشمند خارجی آنهم یهودی در کتاب یک محقق آمریکایی(که البته خواسته بود با سوء استفاده از این مطلب و ذکر غلو آمیز عقب افتادگی های امروز جهان اسلام، آن پیشرفت های علمی و فرهنگی و هنری را تنها جرقه ای قلمداد نماید که خیلی زود خاموش شد)، اما ذهنم بیشتر از همیشه درگیر این مقوله شد.
مطالعه کتب مختلف دیگر از محققان و پژوهشگران داخلی و خارجی از جمله استاد مطهری، دکتر ولایتی ، آدام متز، ژوزف بورلو ، ویل دورانت، کریستن سن ، ارنست کوئل ، روبرت ایروین و کریستین پرایس و ...و به خصوص کتاب "مقدمه ای بر تاریخ علم" جرج سارتون، من را با بخش مهمی از تاریخ بشریت مواجه ساخت که به عمد از این تاریخ حذف شده بود. بخشی 1400 ساله که با آغاز نبوت پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله) شروع شد، با امامت ائمه اطهار(علیه السلام) تکامل یافت و با غیبت حضرت حجت(عجل الله تعالی فرجه الشریف) وارد مرحله ای نوین گشت که پس از آن توسط علماء و روحانیون و حوزه های علمیه (خاستگاه اصلی اندیشمندان و دانشمندان و هنرمندان) تداوم یافته تا امروز که تحت لوای انقلاب و نظام جمهوری اسلامی، می رود تا تمدن نوین اسلامی را در جهان استکبار زده کنونی برپا سازد.
دغدغه ها و مطالعه های متعدد، مشاوره و مصاحبه و گفت و گو با اساتید و کارشناسان و پژوهشگران مختلف و تحقیق و پی گیری باعث شد تا نگارنده به ارائه طرح مجموعه ای مستند درباره تمدن اسلامی با عنوان "تمدن آسمانی" به تلویزیون اقدام نماید که پس از بحث و مناقشه های فراوان به تصویب رسید.
تولید مجموعه فوق در آبان ماه 1390 با یک سفر تحقیقاتی-تولیدی به ترکیه کلید خورد و پس از گذشت حدود 4 سال و تصویر برداری در بیش از 76 شهر و شهرستان و روستا در داخل و خارج کشور و مکاتبه و تعامل با نزدیک به 70 مرکز آکادمیک و پژوهشی داخلی و خارجی، این مجموعه مستند ابتدا در ماههای خرداد تا مردادماه سال جاری از شبکه خبر پخش شد و اینک از اواسط آذرماه تاکنون برای بار دوم از همین شبکه در حال پخش است و مورد استقبال اهل علم و هنر و تاریخ در داخل و خارج کشور قرار گرفته است.
این نخستین تلاش تلویزیونی و تصویری در کشور ما برای نمایش تمدنی است که از عمق باورها و اعتقادات ما برخاست و والاترین جایگاههای مادی و معنوی را در طول تاریخ برایمان رقم زد. مجموعه ای از ایمان و اندیشه و علم و هنر و سبک زندگی اسلامی که در طول تاریخ، امت اسلام را در میان سایر ملت ها، سرافراز ساخته و حدود 10 قرن آن را بر منطقه وسیعی از عالم، حاکم کرده بود. تمدنی که همین امروز، چشم انداز تمامی حرکات انقلابی و انتظارگرایانه و مهدوی طلبانه ملت ما و همه امت اسلام شده است.
این درحالی است که خیلی زودتر از ما، دیگر کشورها و ملل مسلمان دست به کار شده و طرح نمایش تصویری تاریخ تمدن اسلامی را به مرحله تولید رساندند (که البته بدون تحریفات قومی و نژادی نیز نبوده است) از جمله در ترکیه که بنیاد و مرکزی برای آن تاسیس کردند، شبکه تلویزیونی عظیمی برای تولید برنامه هایش، راه اندازی و بودجه کلانی در نظر گرفته شد و حتی از آمریکا و هالیوود برای ساخت فیلم هایش، کارگردان (جان میلیوس) به استخدام درآوردند
آنچه در این پرونده می آید بخش کوچکی است از آنچه در محتویات این مجموعه قرار گرفته که در طی چند بخش به نظرتان می رسد؛ اعم از اسامی و عناوین حدود 100 استاد و کارشناسی که به ابراز نظر و بازخوانی تاریخ تمدن اسلامی پرداختند تا نام حدود 300 لوکیشن و امکنه و محل های تاثیر گذار و معروف این تمدن که در قاب دوربین مجموعه "تمدن آسمانی" قرار گرفتند،اسامی و مکان مراکز آکادمیک، دانشگاهها، موزه ها، مساجد، حوزه ها و مدارس علمیه، حمام ها، کتابخانه ها، بازارها، آرامگاهها و بناهای تاریخی جهان اسلام که تصاویرشان در قسمت های مختلف این مجموعه به نمایش درآمد و مخاطب را به طور ملموس با مصادیق آنچه به صورت تئوریک از زبان کارشناسان بیان می شود، آشنا کرد.