رکورد نمایش خیانت و سیاهی شکسته شد!
عق زدن، دختران فراری ، لباس های اجق وجقی، سیگار و دودهای غلیظ ، پدران خشن و بی منطق ریش دار، برادران جوشی و متعصب، سنت های دست و پا گیر، مادران مستاصل، مکان های چرک و کثیف، دوستان بی بند و بار، جوک ها و شوخی های جنسی و پایین تنه ای، فحش های رکیک، دله دزدتی های خفن، تکه پرانی های لوس و بی مزه به باورهای مردم و ارزش های انقلاب و ... و مهاجرت و گریز از کشور و شک و تردیدهای خانواده ها و خیانت های چند لایه ای حتی در میان عشق های آبکی دختران و پسران فراری را می توان عناصر اصلی و پرتکرار اغلب فیلم های جشنواره سی چهارم محسوب کرد که مدعی سینمای اجتماعی و بیان دردهای جامعه خود بودند! جامعه ای محدود و بسته که از فضاهای پیرامونی سازندگان آثار و تصورات و توهمات ملهم از کانال های معدود مانند شبکه های سخیف ماهواره ای فراتر نمی رود.
می توان گفت جشنواره سی و چهارمی که متاسفانه به نام و عنوان مبارک فجر منتسب شده ، رکورد نمایش پلشتی و کثافت و فاجعه و ویرانی در جامعه و خانواده ایرانی را شکسته و به سیم آخر زده است!
وقتی یکی از اعضای هیئت انتخاب جشنواره ، پیش از آغاز آن خبر از تلخ بودن 80 درصد آثار حاضر در آن داد، برخی باور نکردند و آن را به حساب سلیقه شخصی گذاردند اما حالا اغلب آنها که با نگاه کارشناسانه و منصفانه جشنواره فوق را رصد کرده اند، متفق القول هستنتد که اکثریت فیلم های حاضر در بخش های اصلی جشنواره سی و چهارم، نه تنها تلخ و غمبار و سیاه هستند و در تحریفی آشکار جامعه ایرانی را اجتماعی در حال اضمحلال و فروپاشی نشان می دهند، بلکه در زمینه ساختارهای سینمایی نیز دچار نزول و افت شگفت انگیزی شده و حتی همان نگاه بیمار و سادیستی خود را نتوانسته اند در شکل و شمایلی درست و فرمی قابل قبول ارائه دهند و اغلب این آثار فرسنگ های زیر خط فقر استاندارد سینما قرار گرفته اند!!
شعر و شعارهای تصویری و کلامی بیداد می کند و عوضی گرفتن دوربین سینما به جای تریبون سخنرانی و کرسی صدور بیانیه و خطابه و اجرای نمایشنامه های سخیف رادیویی، در میان این گروه از فیلمسازان، رایج ترین عنصر ساخت فیلم به شمار می آید!!!
... و تاسف برای جشنواره ای که همه اعتبار و حیثیت خود را درپای تصویر سازان متوهم و نابالغی قربانی می کند که دیگر حتی برخی جشنواره های معلوم الحال جهانی نیز حاضر به هزینه کردن پای آنها نیستند!!
دختر
کلیشه و شعار در غیاب سینما !
بازهم حکایت دختران فراری و پدران خشن و سخت گیر در یک خانواده جنوبی با موضوعی بسیار دور از ذهن ؛ دختر جوانی یک خانواده آبادانی که پدرش از متخصصان پالایشگاه است، برخلاف رضایت پدر برای شرکت در "گودبای پارتی" دوستش که قصد مهاجرت دارد، به تهران آمده و خشم پدر را برانگیخته و ناگزیر از فرار می شود...
تصاویر کلیشه ای و به اصطلاح گل درشت و شعاری فیلم، نشانگر سقوط آزاد سینمایی سازنده فیلم هایی مانند "زیر نور ماه" و "چنان دور، چنین نزدیک" و "یه حبه قند" است. بازهم حضور میلیاردی یک شرکت دولتی، باعث شده مدیر عامل چند دوره خانه سینما، سر ذوق آمده و هم رزومه ای برای نهاد دولتی فوق بتراشد و هم خودش دستی به دوربین زده باشد! حاصل کار اثری به شدت خسته کننده و کسالت بار از کار درآمده که حتی شروع کج سیلقه آن هم باعث می شود تا تماشاگر جشنواره ای برخلاف معمول هیچ احساساتی هنگام نمایش نام کارگردان برپرده سینما از خود نشان ندهد!!
در فیلم "دختر"، خانواده و پدر بی ریش و متجدد و فهیم و منطقی تهرانی! که دخترشان قصد مهاجرت دارد در مقابل خانواده و پدر ریش دار و مذهبی نماز خوان عقب افتاده بی منطق و خشن!! قرار می گیرد که حاضر نیست دخترش در "گودبای پارتی" دوستش شرکت کند، او را کتک می زند و موجب فرارش می شود. پدر به اصطلاح متجدد، پدر عقب افتاده مذهبی! را نصیحت می کند که باید با دخترش تعامل برقرار کند! اما پدر مذهبی که فقط بلد است دست نماز بگیرد و دنبال سجاده بگردد، این حرف ها را نمی فهمد!!!
دختران متجدد با آهنگ های آنچنانی و حالتی سبکسرانه و دیوانه وار در خیابان های شهر اتومبیل رانی کرده، شوخی های مستهجن انجام می دهند و همه در فکر فرار از کشور هستند!!!
اما خود فیلمساز شاید به دلیل اینکه فقط در فکر رزومه ساختن برای همان شرکت دولتی یاد شده بوده ، از برخی پارادوکس های عجیب قصه اش غافل مانده؛ اینکه بالاخره پدر مذهبی کار درستی کرده به دنبال دختر فراری خود به تهران آمده و یا اشتباه کرده؟ چون خواهر این پدر که سالها پیش از شهر و دیار خود فرار کرده بوده و اینک زندگی ناموفق و خانواده ای در حال فروپاشی دارد و ضمنا پناهگاه دختر فراری هم شده، از یک سو برادرش را مخاطب قرار می دهد که چرا در آن سالها مانع فرارش نشده و سراغش نیامده و از طرف دیگر معترض است که چرا در زندگی و تصمیمات دختر فراری اش دخالت می کند!! در حالی که در جمله ای هم به اعتراف خطاب به او می گوید که: حتما آمده ای تا دخترت مثل من نشود!!
نمای پایانی فیلم (که قاعدتا پس از حدود 90 دقیقه تکرار ملال آور حرف ها و تصاویر کلیشه ای، تماشاگر را در انتظار هوا کردن فیلی از سوی کارگردان گذارده!) همراه با سکوت دختر در قبال سوال محوری فیلم، از دستمالی شده ترین پایان هایی است که پس از دهها سال استفاده در فیلم های اروپایی و آمریکایی، در سالهای اخیر هم بارها و بارها در آثار شبه روشنفکری رویت شده است!!
مالاریا
فرار و خودکشی در ایام پسابرجام!
بازهم حکایت همان فرار و عق زدن دختری ستمدیده! و کثافت و پلشتی و کتک کاری و بازهم پدر و برادر خشکه مذهب و تعصبی که دختر را زیر کتک گرفته اند و موجب فرارش شده اند!
اما تفاوت قصه "مالاریا" با آثار مشابه این است که این ماجرا در بطن مذاکرات هسته ای و توافقنامه برجام اتفاق می افتد و حتی در صحنه ای نسبتا طولانی، دختر و پسر فراری به همراه دوستانشان در جشن گروهی به خاطر توافق هسته ای حضور یافته، شادی و پایکوبی می کنند. شاید در میان آثار شبه روشنفکری چنین تصاویری بی سابقه باشد که فیلمساز ، خود را به میانه یک جشن و مراسم دولتی بیندازد و در میان خیل تصاویر سیاه و تاریک خود، نماهای رنگ و لعاب دار و پر زرق و برق را هم جای دهد. در واقع برای اولین بار در یک تولید سیاه شبه روشنفکری، با تبلیغاتی ترین وجه ، شاهد یک شوی دولتی هستیم.
اما آن توافق و جشن هم در سرنوشت فراریان "مالاریا" تغییری ایجاد نکرده و اوضاع وخیم تر و بی خانمانی شان دوچندان می شود. به خوابگاهی غیر قانونی پناه برده و بالاخره به کوه و بیابان می زنند و خود را در دریاچه ای غرق می سازند!!
به نظر می آید سینمای پسا برجام که جناب وزیر ارشاد و معاون سینمایی ایشان در سخنرانی افتتاحیه جشنواره سی و چهارم به عنوان چشم انداز روشن این سینما تشریح کردند، مانند سینمای امید و اعتدال که در ابتدای کار دولت یازدهم وعده داده شد، آخر و عاقبت خوبی نداشته و از سینمای پیش از برجام دولت تدبیر و امید هم فاجعه بارتر شده است!!
ساختار شلخته و در هم ریخته فیلم "مالاریا"، صحنه های کشدار و بدون منطق، حفره های متعدد فیلمنامه، تیپ های به شدت نخ نما شده و دیالوگ های بی ربط، باعث شده ، فیلم "مالاریا" به لحاظ سینمایی نیز قابل دیدن نباشد.
اما به نظر می آید یک نکته فیلم "مالاریا" قابل پیگیری و حتی قابلیت برگزاری همایش های متعدد را دارد و آن همان پرداختن تبلیغی و شعاری به "توافق هسته ای و برجام" است. شاید همایش هایی بایستی برگزار شود که بررسی کند وقتی جماعت به اصطلاح فیلمساز شبه روشنفکر به دهها هزار حادثه و رخداد در این کشور از گذشته تا حال بی اعتنا بوده، چه اتفاقی افتاده که ، نسبت به یکی از این وقایع و رخدادها، توجه نشان داده و به گونه ای مثبت آن را در کادر دوربین خود قرار داده اند؟!!