حسرت اروپاییان از ایران دوران صفویه
"خیزش دوباره" عنوان بیست و پنجمین قسمت از مجموعه مستند "تمدن آسمانی" بود که جمعه 16 مرداد از شبکه خبر پخش شد. در این قسمت به شکل گیری دوباره تمدن اسلامی پس از جنگ های صلیبی و غائله مغول و سقوط آندلس پرداخته می شود که این بار با متحد کردن سرزمین های وسیع و از میان بردن دولت ها و حکومت های محلی و برپایی حکومت و امپراتوری مرکزی تحت عنوان صفویه، پس از قرن ها مجددا کشور ایران را بر صفحه روزگار پدیدار ساخت.
با شکل گیری سلسله صفویه و رسمیت یافتن مذهب شیعه برای نخستین بار علاوه بر یکپارچه شدن ایران اسلامی پس از گذشت حدود 900 سال غلبه حکومت های ملوک الطوایفی و کوچک و بزرگ، علماء و فضلاء وفقهای شیعه پس از قرن ها، این بار فرصت یافتند تا با آزادی بیشتر و با استفاده از فرصتی که دوستداران آنها در حکومت صفویه ایجاد کرده بودند، به بسط و ترویج سیره و سنت رسول اکرم(ص) و ائمه اطهار(ع) پرداخته و تمدن اسلامی را گسترش و تکامل بخشند.
به شهادت تاریخ، همچنین نوشته ها و خاطرات و سفرنامه های اروپاییانی که در آن دوران به ایران سفرکرده و حتی مدتی را در این سرزمین سپری کرده بودند (امثال شاردن و تاورنیه) براثر همین آزادی فعالیت و محدوده عمل علماء و اعاظم شیعه، پس از چند سال حاصل کار، چنان کشور و امپراتوری بود که به لحاظ قدرت و فرهنگ و تمدن، حیرت همان اروپاییان را (که تازه از سیاهی قرون وسطی رها شده بودند ) برانگیخت و آنها با حسرت در همان سفرنامه هایشان، شکوه و جلال ایران اسلامی صفویه را به رخ اروپاییان کشیدند.
رونق حوزه های علمیه، برپایی کتابخانه ها و مدارس دینی علمی، شکوفایی فرهنگ و هنر اسلامی به خصوص در زمینه معماری و ...از ویژگی های این دوره در ایران بود.
از مهمترین مراکز این امپراتوری عظیم، شهر اصفهان بود که پایتخت آن نیز به حساب می آمد و شاهان صفوی، دستگاه حکومتی خود را در آن شهر بنا ساخته بودند. از همین روی پیش از سفر به اصفهان، از معماران و هنرمندان و دانشمندان خواستند تا طرح جامعی برای اصفهان در نظر بگیرند. در این زمینه شیخ بهایی اصلی ترین مشاور و طراح اصلی شهر بود و بسیاری از مهندسان و معماران و هنرمندان مسلمان آن روزگار در بازسازی و طراحی نوین شهر اصفهان به عنوان پایتخت امپراتوری اسلامی مشارکت داشتند.
پرفسور چارلز ملویل، استاد دانشگاه کمبریج در این باره می گوید:
"... در این دوره که ایران در اوج موفقیت های جهانی بود، پایتخت شاه عباس یعنی اصفهان رقیبی برای پاریس و لندن به شمار می آمد. مستندات زیادی گواهی می دهند که بسیاری از اروپاییانی که به ایران می آمدند، اعتقاد داشتند که شاه ایران و کشورش در سطحی بالاتر از کشورهای اروپایی قرار دارد..."
در این قسمت از مجموعه مستند "تمدن آسمانی"، اساتید و کارشناسانی مانند :
دکتر محمد حسین ریاحی (پژوهشگر و مدرس دانشگاه اصفهان)، دکتر عبدالله جبل عاملی (استاد تاریخ معماری اسلامی دانشگاه هنر اصفهان)، دکتر شیلا کنبی (معاون بخش آثار مشرق زمین موزه بریتانیا)، دکتر اسین اتیل (مورخ هنر اسلامی)، دکتر ویکتوریا هالبروک (استاد دانشگاه ایالت اوهایو)، عباس مهری (کارشناس تاریخ تمدن اسلامی)، پرفسور اندرو جی نیومن (استاد دانشگاه ادینبورو)، پرفسور رابرت هیلن برند (استاد معماری اسلامی دانشگاه ادینبورو)، حجت الاسلام رسول ملکیان (استاد فلسفه و منطق و عرفان حوزه علمیه اصفهان) و حجت الاسلام والمسلمین رضا مختاری (رییس موسسه کتاب شناسی شیعه) حضور داشتند.
مجموعه مستند "تمدن آسمانی" به نویسندگی و کارگردانی سعید مستغاثی و تهیه کنندگی رضاجعفریان در 30 قسمت برای گروه مستند شبکه خبر تهیه شده و جمعه ها ساعت 30/08 صبح از این شبکه پخش می شود.